Langzaam loopt 2020 ten einde. De laatste laatste dagen van een jaar zijn het moment om terug te blikken naar wat is geweest. Maar ook om vooruit te kijken naar wat (vermoedelijk) gaat komen.
Vermoedelijk? Ja want als we ergens niet zeker over kunnen zijn is het wel de toekomst. 2020 gaat de geschiedenisboeken in als het jaar waarop we kennis maakten met COVID-19, bij velen beter bekend als Corona.
COVID-19
Als COVID-19 binnen je kring van familie en kennissen, het leven neemt van mensen die je dierbaar zijn is dit een verdriet dat je dagelijks voelt. Maakt het je niet verdrietig te zien dat hele beroepsgroepen met gevaar voor eigen leven, levens proberen te redden? Dit ten overstaan van anderen die spreken over verlammende overheidsmaatregelen en complotterende instanties?
Positieve energie
Jammer dat het bundelen van elkaars positieve energie in deze wereld steeds meer naar de achtergrond verdwijnt en plaats maakt voor splitsing en verharding van onze leefwereld. Dit terwijl we er gezamenlijk de schouders onder moeten zetten willen we iets bereiken.
Samenwerking zullen we moeten zoeken, willen we vooruit komen. Als burgers zien we dat de grote bedrijven steeds meer kleine bedrijven overnemen, waarbij kennis en macht bij een steeds kleiner wordende groep komt te liggen. Dit is een marktontwikkeling die in de toekomt naar verwachting niet direct zal veranderen.
Is deze ontwikkeling goed? Daar lijkt het niet bepaald op. Hoeveel mensen zijn er nodig om gehoord te worden en daadwerkelijk iets te bereiken. Hoeveel bestuurders durven nog beslissingen te nemen die tegen de stroom in bewegen? Hoeveel onderzoeksrapporten belichten nog alle facetten en laten alle voors en tegens zien. Hoeveel journalisten ervaren nog de 100% journalistieke vrijheid?
Zwerfafval: bewustwording en strijd
Het is duidelijk dat in 2020 wereldwijd naar boven is gekomen wat in de voorgaande jaren vaak nog sluimerde onder de oppervlakte. Wat we vooral zien is dat de laatste jaren door social media steeds meer informatie wereldwijd beschikbaar komt. Mensen die geïnteresseerd zijn in een onderwerp kunnen heel veel informatie en meningen vinden. Zo ook over zwerfafval. Op Twitter, Facebook en Instagram zie je dat diverse individuële rapers al enkele jaren aandacht voor het probleem vragen. De term “zwerfie” is in het leven geroepen. Via de Literrati-app wordt wereldwijd veel informatie verzameld over de aard van het zwerfvuil. In Nederland zijn hiermee al diverse successen behaald waarbij individuele producenten zijn aangesproken op hun aandeel in het ontstaan van zwerfafval. Dit heeft al geleid tot andere materiaalkeuze bij het verpakken.
In 2020 heeft zwerfafval een nieuw gezicht gekregen. Met de lancering van Wastetime.nl (website – twitter – instagram) is er door het jaar heen veel informatie uitgewisseld met inzamelaars. Alle continenten zijn vertegenwoordigd. Een wereldwijd probleem, waar op regionaal en landelijk niveau heel verschillend mee wordt omgegaan. Actief, passief , maar vaak ook nog verkerende in de ontkenningsfase.
Wat daarbij opvalt is de strijd die geleverd wordt om het zwerfafval te verwijderen uit ons milieu. Maar dit is niet het enige. Het is ook een strijd om de medemens bewust te maken van het probleem dat zwerfafval veroorzaakt. De dieren die komen te overlijden doordat ze verstrikt raken in zwerfafval of het zien als voedsel en zich letterlijk dood eten. De schade die het toebrengt aan onze eigen leefomgeving. Weggegooide filters van sigaretten waarvan het schadelijke teer dat uit de tabak is gefilterd, uitspoelt door regenwater en oppervlakte en grondwater vervuilt.
Gezondheidsrisicos
Plastics die vervallen tot microplastics en in voedselketens terecht komen, waarvan de onze er een is. Onderzoek heeft reeds aangetoond dat we mineraal water drinken met microplastics. Deze komen in onze maag en darmen. Komen ze ook in onze bloedbanen? Hoe reageert ons lichaam daarop? Het antwoord is (nog) niet bekend, maar als we het wel weten? Wat betekent dit dan voor toekomstige generaties?
Overheden
Wat daarnaast opvalt is de weidse blik die de inzamelaars hebben als het gaat over de gevolgen. Ze ventileren dit naar medemensen, maar ook naar overheden. De respons die hierop volgt is zeer wisselend. Deze kan heel vlot en doortastend zijn, maar ook na herhaald ventileren uitblijven, waardoor de de moed letterlijk in de schoenen zakt en de handdoek in de ring wordt gegooid.
Natuurlijk zijn er grote verschillen te zien. Persoonlijk ervaar ik de samenwerking binnen Tilburg vooral positief als het contacten betreft met de bedrijven die de zorg voor de omgeving hebben. Het zijn de handjes die het moeten doen. Beschikbare budgetten zijn te klein om voor een grootse aanpak te kunnen gaan. Maar de proactieve houding van deze bedrijven richting de burgers vormt een goede basis voor de toekomst.
Het zou mooi zijn als gemeente en provincie deel zouden zijn van deze proactieve houding. Afspraken voor de lange termijn zijn noodzakelijk. We hebben een probleem zien ontstaan dat de afgelopen 40 jaar grootse vormen heeft aangenomen. Het moment lijkt aangebroken om een 10 jaren plan te lanceren. Hoe beperken we het produceren van nieuw zwerfafval en hoe verwijderen van reeds aanwezig zwerfafval?
Meerjarenplan
In dit plan moet de komende 5 jaar het grootste resultaat worden geboekt. De daarop volgende 5 jaar zijn dan voor de afronding van de laatste procenten. En schijnbaar moeten we als het over afspraken gaat niet in details denken maar in resultaten. We zien immers te vaak dat details de mazen vormen om onder afspraken uit te komen. Als we in 2021 statiegeld in gaan voeren op flesjes van 0,50 liter, dan gaan we het deels verpakken in blikjes of drankkartons. Want dat zijn toch geen flesjes. Moeten we dit scharen onder ondernemersgeest of creatieve ongehoorzaamheid?
Afgelopen jaar is ook duidelijk geworden dat de krachten binnen zwerfafval inzameling gebundeld moeten worden. Er zijn veel mensen actief, met eenzelfde doel. Maar door het ontbreken van de samenwerking kan de gezamenlijke energie onvoldoende worden gebundeld. Het zou mooi zijn als in 2021 een eerste zaadje wortel zou gaan schieten om in de volgende jaren uit te groeien tot een grote boom, waaraan de afvalinzamelaars de blaadjes vormen. Misschien is het zaadje al wel gezaaid, maar moeten we weten waar het boompje in wording groeit.
Wastetime
Wat heeft het afgelopen jaar voor Wastetime betekend. Na de lancering van de website hebben 38 personen zich aangemeld. Hiervan zijn er een klein aantal regelmatig actief met het inzamelen van zwerfafval. Als we naar de kaart van Nederland kijken dan is het duidelijk dat het gros van de geregistreerde afvalverzameling zich nu nog concentreert in Tilburg Noord en omgeving.
In het buitengebied van Berkel-Enschot is Rard Denissen actief. Hij raapt zwerfafval tijdens het uitlaten van zijn hond. Als lid van het eerste uur is zijn bijdrage ongeveer de helft van de 20 m3 die nu is geregistreerd.
Daarnaast is Tilburg Noord langzaam schoner aan het worden dankzij de inzet van het team dat al jaren zichtbaar is in onze mooie wijk. De overtuiging van de meeste van onze leden is dat het schoonhouden van onze omgeving primair onze eigen verantwoording is. De overheid heeft hierin een ondersteunende functie. Wat is jouw bijdrage? Zie jij je als onderdeel van het team? Gezien de actie “noord schoon” gecoördineerd door de Gemeente Tilburg zijn er de nodige afvalgrijpers uitgedeeld. Wellicht gaan we dat op termijn zien in de toename van het aantal actieve leden binnen wastetime op de kaart van gemeente Tilburg. Wellicht kunnen we dit uitspreken als een wens voor 2021.
Dan zijn er nog de ruim 600 personen actief op Twitter en Instagram met wie over en weer informatie wordt uitgewisseld over wereldwijde activiteiten omtrent zwerfafval. Interessante platforms waarbij het uitwisselen van ervaringen centraal staat.
Wensen voor 2021
Laten we het decenium wat in 2020 is begonnen aangrijpen om de krachten en kennis te bundelen zodat zwerfafval in 2021 een gezicht krijgt. Het zou mooi zijn als steeds meer mensen die hun eigen straat schoonhouden dit willen registreren op Wastetime.